Wojenne cmentarze – a w nich wojenne losy pogrzebanych Austriaków, Niemców, Rosjan. A w każdej z tych armii bez liku Polaków. Bo przecież byliśmy rozszarpani zaborami. Jak w jednym placku pokrojonym na trzy części – wszędzie są rodzynki.

Dziewięćdziesiąt minęło już lat. Aby trwała pamięć o ludziach i ich szczątkach – skromne mogiły uwiecznia dziś troskliwy opiekun, archeolog analogowego obrazu, strażnik krwi przelanej, wizyjny rachmistrz kilkuset nekropolii. Mrówcza i benedyktyńska to praca – oglądając fotogramy Jerzego Wygody po dwakroć pochylmy się nad ludzkim losem.

Wernisaż: 18.11.2010, godz. 18

Z fotografią Jerzego Wygody spotkałem się po raz pierwszy dwie dekady lat temu, kiedy zamieszkałem w Rzeszowie. Najpierw jednak zobaczyłem jej autora, artystycznie w nieładzie postać dojrzałego mężczyzny z kitką już siwych włosów. Zaintrygował na tyle mocno, że zerknąłem i na same zdjęcia. Zaciekawiły tak samo, pozostały w pamięci. Później widzieliśmy się okazjonalnie, ja z pełnym szacunkiem do Mistrza nie zakładając nawet, że może pamiętać dziennikarza jakich wielu przewalało się przez wystawy, wernisaże i finisaże.

Aż wreszcie spotkaliśmy się trochę na bardziej „równych” prawach – on uznany Mistrz, ja początkujący naczelny bezpłatnego dwumiesięcznika „Skarby Podkarpackie”. Przyniósł do redakcji przedstawić swoją jedną z największych przygód życia – efekt wieloletnich peregrynacji po Ziemi Małopolskiej i Podkarpackiej i odwiedzania częściowo zapomnianych grobów z czasów I wojny światowej. Zauroczył swoistym ich klimatem, interesującą technika obróbki, niezwykłym smutkiem przestrzeni cmentarnej. Przygoda z prezentacją tych zdjęć trwała kilka miesięcy, później nekropole wojenne zastąpiły żydowskie opuszczone kirkuty. Żartobliwie nazywa się w redakcji fotografem cmentarnym, ale dzięki niemu tysiące ludzi mogło odbyć niezwykłe podróże w czasoprzestrzeń historyczną, a kilka z tych cmentarzy doczekało się renowacji. Praca obliczona na lata, potrwa jeszcze z dwa – może trzy.

Krzysztof Zieliński
Redaktor Naczelny wydawnictwa „Skarby Podkarpackie