Na odnalezionych zdjęciach widać fotografa świadomego celu, który chce uzyskać. Zdjęcia te mogą potwierdzać przypuszczenia, że także wcześniejsze fotografie, opublikowane w Przeglądzie Lubelsko-Kresowym z 1925 r., a podpisane S. Czechowicz, są faktycznie autorstwa Józefa, a nie jego starszego brata Stanisława.
 

Wernisaż: 23.05.2011, godz. 17



Prezentowane na wystawie fotografie autorstwa poety Józefa Czechowicza pochodzą z albumu należącego obecnie do Marii Lizut-Skwarek i Wojciecha Skwarka, a wcześniej do matki Marii – Ireny Eljaszewicz. Zdjęcia można podzielić na dwie grupy. Pierwszą stanowią fotografie wykonane w Lublinie. Miejsca, ktore fotografuje Czechowicz – Stare Miasto, Wieniawa oraz cała dzielnica żydowska (ulica Podwale, ulica Szeroka, ulica Krawiecka), Kalinowszczyzna, świadczą o specyficznym wyborze scenerii, jakiej dokonał poeta. Wyborze skierowanym na te części miasta, w którym gościła nie tylko wielowiekowa, bogata historia, ale również dojmująca bieda.



Chylące się ku upadkowi chałupy wieniawskie, wąskie, pełne nędznie ubranych dzieci uliczki Podzamcza czy obdrapane mury staromiejskich kamienic, stanowią fragment świata odchodzącego, który – na przekór smutnemu stanowi rzeczy – poeta utrwala, wykonując kolejne zdjęcia. W tym sensie zaprezentowana na fotografiach wizja miasta „odchodzącego”, jest pokrewna katastroficznej wizji poetyckiej. Nabiera dodatkowego znaczenia w odniesieniu do zagłady, jaka czeka przedstawione miejsca i większość ich mieszkańców w latach 1942–1943. Lubelskie zdjęcia Czechowicza są zatem bliskie np. fotografiom dokumentalnym Paryża autorstwa Charlesa Marville’a, wykonanym przed całkowitą przebudową tego miasta według koncepcji Georgesa Haussmanna (choć wymowa tychże paryskich zdjęć jest mimo wszystko o wiele mniej dramatyczna).



Drugą grupę stanowią zdjęcia zrobione w Gutanowie koło Garbowa. Widać na nich niemal etnograficzne podejście do fotografowanych obiektów: chałup krytych strzechą, przydomowych kapliczek, czy sprzętu używanego w gospodarstwie. Pojawiają się także dwa pejzaże, do tej pory rzadko spotykane w fotograficznej twórczości Czechowicza. Zdjęcia z Gutanowa są także datowane na 1928 rok, wydaje się jednak, że powstały nieco później niż zdjęcia z Lublina – zdecydowanie wczesną wiosną (na drzewach nadal nie ma liści), ale znacznie cieplejszego i słonecznego dnia.


Wydarzenie jest częścią festiwalu Festiwal "Miasto Poezji" 2011

Józef Czechowicz urodził się 15 marca 1903 w Lublinie, zm. 9 września 1939 w Lublinie. Poeta, autor wielu utworów lirycznych poświęconych Lublinowi, między innymi: Lublin z dala, Księżyc w Rynku, Muzyka ulicy Złotej, Ulica Szeroka, Kościół Świętej Trójcy na Zamku, Wieniawa i Cmentarz Lubelski.

W 1920 jako ochotnik wyruszył na wojnę polsko-bolszewicką. Po trzech miesiącach, pod koniec października, powrócił do szkoły, którą ukończył w 1921. Następne etapy jego edukacji to Wyższy Kurs Nauczycielski w Lublinie oraz studia w Instytucie Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. Po studiach rozpoczął pracę jako nauczyciel we wsi Słobódka na Wileńszczyźnie, w szkole jezuickiej. W 1923 był współtwórcą czasopisma literackiego Reflektor, w którym debiutował utworem Opowieść o papierowej koronie. W 1927 ukazał się drukiem pierwszy tomik utworów poety, Kamień. Został on wysoko oceniony przez krytykę. W 1930 otrzymał z Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego stypendium na wyjazd do Francji. Po powrocie do Lublina został redaktorem dodatku literackiego do Ziemi Lubelskiej. W styczniu 1932 rozpoczął wydawanie własnego dziennika pt. Kurier Lubelski. Ukazało się 129 numerów. Po zakończeniu prac nad Kurierem podjął starania mające na celu powołanie kolejnego dziennika. Dzięki niemu zaczął wychodzić Dziennik Lubelski. Wypuszczono tylko dziewięć numerów.

W maju 1932 poeta wraz z Franciszką Arnsztajnową założył Lubelski Związek Literatów, który miał skupiać wszystkich pisarzy z ówczesnego województwa lubelskiego, niezależnie od formy twórczości. W 1933 Czechowicz przeprowadził się do Warszawy. Tam między innymi redagował Kolumnę Literacką w dwutygodniku Zet, redagował czasopisma dla dzieci Płomyk i Płomyczek, współpracował z Głosem Nauczycielskim, Pionem i Kameną, a także pracował w dziale literackim Polskiego Radia.

Po wybuchu II wojny światowej powrócił do rodzinnego miasta wraz z ewakuującymi się pracownikami radia. Zginął pod gruzami kamienicy podczas bombardowania Lublina, zaledwie kilkaset metrów od domu rodzinnego, w okolicznościach łudząco przypominających śmierć podmiotu lirycznego w wierszu Żal: "ja bombą trafiony w stallach".