Autor wystawy: Franciszek Schmidt
Do kiedy: 31.01.2010
Miejsce prezentacji: Wojewódzk Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu

Ulica: Prusa 3 ,
Miasto: 60-819 Poznań,
Telefon: 6640867,

Podczas wernisażu wystawy pokonkursowej „Moja Wielkopolska”, jesienią 2009 roku, gdy rozmowa toczyła się już w niewielkim gronie pozostałych jeszcze gości w pewnym momencie Władek Nielipiński wprowadził starszego pana mówiąc, że chciałby on pokazać swoje zdjęcia. Okazało się, że jest to zbiór kilkudziesięciu plansz w formie tableau, każde z innego miasta wielkopolski, które wykonał 40 lat temu.

Przed naszymi oczyma ukazały się obrazy z czasów młodości. Świat trochę zapomniany, ale pieczołowicie przechowywany w pamięci, świat wywołujący nostalgię. Lecz te pozytywne wspomnienia były zakłócane wszechobecnymi wielkimi napisami i transparentami, wielością i oddziaływaniem przypominające współczesne bilbordy, z których płynął złowrogi jad ówczesnej propagandy. „Nasze serca myśli i czyny Polsce Ludowej” głosi, nie znoszący sprzeciwu, jeden z napisów, inny gloryfikuje wyższość socjalizmu nad kapitalizmem a kolejny mówi o czci oddawanej 25-leciu PRL. Momentalnie rozbłyskują wspomnienia tych zakłamanych czasów, gdy oficjalna historia i ideologia obowiązująca i egzekwowana w szkole, apodyktyczna i nie dopuszczająca dialogu, pozostawała w jawnej sprzeczności z prawdą i wartościami wpajanymi w domu rodzinnym.

Fotografie Franciszka Schmidta to widoki ulic, placów, pomników i przedmieść. Statycznie komponowane kadry, zdają się niczego nie przekazywać. Budynki widoczne na większości fotografii to niczym niewyróżniające się budownictwo użytkowe stare domy, kamienice, bloki z lat sześćdziesiątych, typowa małomiasteczkowa zabudowa. Miejsca, które pokazuje, to miejsca w których ludzie żyjąc nie zwracają na nie uwagi. Stare i nowe fragmenty miasteczek i przedmieść mają jedną cechę wspólną : z powodu powtarzalności i niskiej jakości architektury, a także oczywistości otoczenia w którym mieszkańcy przebywają, sprawiają, że stają się przezroczyste, niewidoczne. Fotografie Schmidta stawiają nam przed oczyma nasze przestrzenie życiowe z przeszłości, niczym puste sceny. Fotografował ulice w dni wolne i świąteczne kiedy na ulicach nie było ludzi. Tylko na nielicznych zdjęciach znajdują się bawiące dzieci lub pojedynczy ludzie a dwie małe fotografie z Gniezna przedstawiają „procesję ideologiczną” z transparentami i festyn, pozostałe są całkowicie opustoszałe. Zdjęcia te przypominają wczesne, dziewiętnastowieczne fotografie miast, kiedy długie czasy naświetlania nie pozwalały utrwalić sylwetek przechodniów i powozów, pozostawiając przestrzeń miejską jako bohatera przedstawienia; przestrzeń w której każda cegła czy kamień nosi znak upływu czasu.

W tym miejscu warto przywołać ostatni esej Waltera Benjamina „O pojęciu historii” w którym pisze „Prawdziwy obraz przeszłości przemyka niczym wiatr. Przeszłość daje sie utrwalić jedynie jako obraz, który rozbłyska w teraz swej rozpoznawalności, aby już nigdy nie powrócić.” Cykle zdjęć Franciszka Schmidta tworzą właśnie takie obrazy. Architektura i przestrzeń miejska są niemymi świadkami historii, które domagają się odczytania. Jednocześnie te fotografie są obrazami lat siedemdziesiątych, przedstawiającymi rzeczywistą przestrzeń w której żyliśmy. Są w pewnym sensie odbiciem całej sieci relacji społecznych i indywidualnych doświadczeń tamtych czasów.

Piotr Chojnacki

Wernisaż: 21.01.2010

Franciszek Schmidt: 
Z zawodu ślusarz (laborant badań fizycznych) od 1962 mieszkaniec Lubonia - pracował w Poznaniu m.in. w „Cegielskim” od 1971 mieszka w Poznaniu., od 1996 roku na emeryturze.

W latach 60-tych i 70 tych uczestniczył w pracach Poznańskiego Towarzystwa Fotograficznego, które w 1969 roku ogłosiło konkurs pt.: „25lat PRL” Chcąc w nim wziąć udział w każdą sobotę po pracy i w niedzielę od rana wsiadał do pociągu albo autobusu i przemieszczał się do najbliższego miasta, w którym wykonywał kilka – kilkanaście zdjeć... wybór miejscowości był przypadkowy: od najbliżej Lubonia położonych po coraz odleglejsze. Tak obfotografował 25 wielkopolskich miast, a pozyskany materiał zmontował na 25 odbitkach formatu 30x40.

Efekt swojej pracy przedłożył komisji konkursowej, która jednak nie zauważyła w nim nic godnego uwagi. Autor zdjęcia zabrał i próbował szczęścia u innych organizatorów (na podobny temat ogłoszono wówczas w Polsce kilkanaście konkursów). Jedynie w konkursie ogłoszonym przez organizację młodzieżową dzielnicy Wilda w Poznaniu, udało się uzyskać akceptację i zakwalifikowanie do wystawy. Po tym epizodzie fotografie trafiły do szuflady i sobie spokojnie leżakowały aż do momentu, gdy Pan Franciszek usłyszał w telewizji o wystawie „Moja wielkopolska” i argumentację o dziejowej misji tego konkursu w pozyskiwaniu fotograficznych dokumentów z myślą o  przyszłych pokoleniach.