„Byłem fotoreporterem, a nawet fotografem mody, ale w mojej działalności fotograficznej jedynym konsekwentnym zjawiskiem jest wierność ulubionemu tematowi, jakim jest krajobraz.” – tak pisał kilka lat temu w swoim credo twórczym Tadeusz Sumiński. Fotograf dość wcześnie kierując swoje upodobanie w stronę fotografii pejzażowej, zdawał się nie przywiązywać dużej wagi do zdjęć powstałych w okresie swojej działalności reporterskiej, którą szczególnie intensywnie uprawiał na początku lat 60-tych. Zdjęcia z tamtego okresu, odnalezione w ogromnym archiwum fotografa, stanowią niezwykle ciekawy i zaskakujący kontrast w stosunku do jego znanej i prezentowanej na wystawach twórczości krajobrazowej. Pokaz w galerii Asymetria ma na celu prezentację tego zapomnianego materiału.Jako etatowy fotograf w edycji miesięcznika „Polska” („La Revue Polonaise”, „The Polish Review”) skierowanej do krajów afrykańskich i azjatyckich, Sumiński realizował wiele różnych tematów – od zdjęć z wystaw, przez tematykę rolniczą i przyrodniczą, po dokumentacje spotkań z dyplomatami i gośćmi z Afryki i Azji. Wiodącym jednak zagadnieniem, zarówno na łamach pisma, jak i w archiwum fotografa z tego okresu, była tematyka przemysłowa - ówczesny priorytet polityki gospodarczej państwa. Następująca w konsekwencji wprowadzenia planu 6-letniego (1950-1955) szybka i gwałtowana industrializacja kraju, koncentrowała się przede wszystkim na rozwój przemysłu ciężkiego. Na przestrzeni trzech lat - 1962-1964, na łamach „afrykańskiej” „Polski”, ukazały się liczne reportaże z fotografiami Sumińskiego z zakładów przemysłowych, w tym m.in.: Zamech-u w Elblągu, Fabryki Zegarków w Błoniach, Polfy w Warszawie, czy Zakładów Azotowych w Mościcach. Były to zarówno serie zdjęć czarno-białych jak i kolorowych, bardzo często również zestawy „mieszane”. Obok Sumińskiego w tej edycji „Polski”, tematyką przemysłową zajmował się w tym samym okresie Leonard Dudley, a także w mniejszym stopniu Jan Jastrzębski, Marek Holzman, Wiesław Prażuch, Jan Kosidowski, Aleksander Jałosiński, a po odejściu Sumińskiego Antoni Ulikowski. Na wystawie, która jest wynikiem pracy Fundacji nad pierwszym fragmentem archiwum fotografa zostały zaprezentowane wyłącznie autorskie odbitki. Wybór zdjęć jest, po części prezentacją wyboru samego autora, który z obszernych fotoreportaży – powiększał od kilku do kilkunastu klatek, prawdopodobnie na własny użytek, lub być może z myślą o konkursach czy wystawach. Wybór ten był w dużym stopniu odmienny od selekcji dokonywanej przez redakcję miesięcznika, która najchętniej wykorzystywała ujęcia ogólne – prezentujące ludzi pracujących przy maszynach lub hale produkcyjne, a w mniejszym stopniu detale, czy fragmenty. Wśród odbitek robionych przez Sumińskiego przeważają z kolei zdjęcia mające charakter formalnych poszukiwań. Fotografie te cechuje precyzyjna kompozycja, rejestrowanie rzeczywistości „z bliska”, wyłapywanie fascynujących detali – fragmentów maszyn, czy produktów przemysłowych. Przypominające plaster miodu zdjęcie papierosów w Czyżynach, stalowe elementy w zakładzie Pafawag, czy zbliżenia części zegarków w fabryce w Błoniach, to kompozycje, oscylujące na granicy abstrakcji. Sumiński fotografował również wycinki architektury, podkreślając sposobem kadrowania grę kształtów stalowych rur, elementów z betonu czy metalowych konstrukcji, wydobywając graficzne aspekty kompozycji kontrastami czerni i bieli. Zdjęcia zamkniętych przestrzeni, a często także ich niewielkie „wycinki”, znacznie odbiegają od sposobu fotografowania Sumińskiego znanego z „romantycznych” pejzaży Suwalszczyzny, czy późniejszych studiów nieba tak charakterystycznych dla jego twórczości. Autor, który uważał się za tradycjonalistę i nie odżegnywał od bułhakowskich korzeni, we wnętrzu fabryki, z wykorzystaniem swojego klasycznego warsztatu, wykonał materiał niezwykle ciekawy, będący nie tylko dziś ważnym dokumentem, ale także przykładem twórczych poszukiwań – „ćwiczeń” formalnych fotografa. Na wystawie obok wyboru prac z różnych wytwórni przemysłowych w Polsce, zostaną pokazane dwie większe serie zdjęć – z Zakładu Tytoniowego w Czyżynach oraz z Raciborskiej Fabryki Kotłów. Zaprezentowany zostanie również niewielki wybór autorskich stykówek, dający nie tylko szansę wglądu w warsztat Sumińskiego, ale także odsłaniający obok wybranych przez autora prac, szerszą partię materiału wykonywanego na potrzeby „La Revue Polonaise”.   

Kurator: Marta Przybyło-Ibadullajev

Wernisaż: 1.04.2010, godz. 19.00

Tadeusz Sumiński (ur. 1924 - zm. 2009) Pochodził z ziemiańskiej rodziny o tradycjach patriotycznych. Walczył w powstaniu warszawskim (pseudonim „Leszczyc”) w szeregach batalionu „Zośka” (został uhonorowany Krzyżem Walecznych). Był inicjatorem i edytorem wielokrotnie wznawianych Pamiętników żołnierzy baonu Zośka. Z wykształcenia ekonomista. W czasie studiów aresztowany i osadzony w więzieniu za rzekomą działalność przeciw ustrojowi. Nie mogąc znaleźć w latach 50-tych pracy w zawodzie zajął się zarobkowo fotografią. U początku swojej fotograficznej drogi Sumiński m.in. pracował jako laborant w Centralnej Agencji Fotograficznej, był fotografem w Instytucie Wzornictwa Przemysłowego, a na początku lat 60-tych etatowym reporterem w miesięczniku „Polska” (sekcja afrykańsko-azjatycka). Honorowy członek Związku Polskich Artystów Fotografików. Prezentował swoje prace na licznych wystawach indywidualnych i zbiorowych w kraju i za granicą. Jako fotograf znany jest przede wszystkim ze swojej twórczości pejzażowej (w tym fotografii nieba), o klasycznej formule nawiązującej do estetyki bułhakowskiej. Konwencję tę jednak świadomie przełamywał – czego wyrazem była wystawa „Anatomia Krajobrazu” w Małej Galerii ZPAF – CSW w 1985 roku.