Re-performance. Między performance a fotografią

Autor wystawy: Manuel Vason
Do kiedy: 21.04.2013
Miejsce prezentacji: Galeria Sztuki Współczesnej BWA Sokół

Ulica: Długosza 3 ,
Miasto: Nowy Sącz,

Pokaz zdjęć z akcji międzynarodowej czołówki perfomerów: Stuarta Brisleya, Anne Seagrave, Alastaira MacLennana, Helen Spackmann, Joshuy Sofaera, Sachiko Abe, Ronalda Frazer Munroe’a. Ważnym elementem prezentacji tych fotografii są wypowiedzi tych artystów na temat ich współpracy z Manuelem Vasonem.

Dokumentacja performance od zawsze budziła kontrowersje. Performerzy, szczególnie lat 70. i 80. dokumentację traktowali jedynie jako ślad po akcji, który pozwalał im zatrzymać ją lepiej w pamięci. Dokumentacja nie mogła aspirować do miana niezależnego dzieła sztuki i była czymś wtórnym w stosunku do akcji na żywo. Nieufność performerów, którzy rozpoczynali swoją karierę na przełomie lat 70. i 80., wobec dokumentacji wywodzi się z niechęci do instytucji oraz do produkowania przedmiotów zamiast konceptualnego tworzenia znaczeń (i co za tym miałoby iść – komercjalizacji sztuki efemerycznej).

Współcześnie (odkąd muzea zapragnęły wystawiać i kolekcjonować performance) mamy do czynienia z problemem archiwizacji tej dziedziny sztuki. Jedną z najbardziej dyskutowanych strategii stał się tutaj re-enactment. Metoda ta polega na odtworzeniu performance w innym miejscu i czasie z zachowaniem jak najpełniejszej wiedzy o pierwotnym wykonaniu. Traktowany jest nie tyle jako działanie artystyczne, co raczej jako technika konserwacji efemerycznego dzieła sztuki, jakim jest performance. Niemal od początku istnienia happeningu i performance znany jest także druga, bardzo popularna metoda archiwizacji i konserwacji performance: fenomen akcji dokamerowych i tworzenia nowych dzieł w formie wideo oraz fotografii (jak czynili to np. Rudolf Schwarzkogler czy Valie Export).

Będąc efektem współpracy z performerami, fotografie Manuela Vasona ciekawie łączą wspomniane wyżej strategie archiwizacji performance. Stanowią pojedyncze, syntetyczne obrazy mające oddawać zarówno stronę wizualną, jak i całościową ideę działań poszczególnych performerów. Chociaż Vason nie dąży do re-enactementu, powtórzenia czy zainscenizowania jakiegoś obrazu z już zrealizowanego performance, to szuka pewnego znaku, jakiejś szczególnej syntetycznej wizji, która jego zdaniem będzie odpowiednio bliska twórczości performera lub performerki.

Następnie wspólnie z nimi próbuje zainscenizować swoje wyobrażenie. Czasem specyfikę twórczości performerów ma podkreślać miejsce, w którym zrobiono zdjęcie. Innym razem przestrzeń pozostaje neutralna, a performer opisany zostaje przez gest, pozę, które sprawiają wrażenie dynamicznie rozgrywającej się akcji. Zdjęcia te, niejako opowiadając historię performerów, pobudzają wyobraźnię widza i powodują odtworzenie performance w jego umyśle, są zatem czymś w rodzaju re-performance.

Manuel Vason (rocznik 1974) karierę rozpoczął jako fotograf mody. Od 1998 roku mieszka w Londynie, a od 1999 współpracuje z performerami tworząc wraz z nimi serie zdjęć powstałych w wyniku dokamerowych performance. Swoje prace wystawiał m.in. w Brazylii, Urugwaju, Finlandii, Wielkiej Brytanii, Belgii, Włoszech i Rosji.